اختصاصی جوان آنلاین: دوران کرونا برای همه مردم ایران بویژه پرستاران روزهای حساس و دشواری بود؛ حدود 200 پرستار در راه حفاظت از سلامت مردم ایران در دوران شیوع کرونا جان باختند که از آنها با عنوان شهدای مدافع سلامت یاد می‌شود. بنا به تعبیری، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی کشور برای پرستاران شبیه میدان مین بود و هر لحظه امکان داشت مدافعان سلامت به واسطه مواجهه با ویروس بی‌رحم و منحوس کرونا جان خود را از دست بدهند.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در سال‌های اخیر بارها بر ضرورت ارتقای جایگاه شغلی و بهبود وضعیت معیشتی جامعه پرستاری تاکید فرموده‌اند؛ چراکه به تعبیر ایشان نباید با پرستاران مانند کارگران فصلی برخورد شود و اگر جایگاه پرستاران را تقویت نکنیم در بحران‌ها دچار مشکل می‌شویم.
از بهار سال 1401 تا امروز اخبار رسمی متعددی مبنی بر قطع همکاری دانشگاه‌های علوم پزشکی با هزاران پرستار منتشر شده و در شرایطی که عموم مردم بر بهبود شرایط شغلی پرستاران تاکید دارند، چنین اتفاقاتی عجیب است.
در این باره با محمد شریفی مقدم دبیرکل خانه پرستار به گفت‌وگو نشستیم. او معتقد است اقدام موثری از سوی وزارت بهداشت و سازمان نظام پرستاری برای بهبود شرایط شغلی پرستاران انجام نشده است که البته جوان‌آنلاین در این باره حق پاسخگویی برای این دو مجموعه را محفوظ می‌داند و برای انعکاس نظرات آنها آمادگی دارد.
آنچه در ادامه می‌خوانید، اظهارات شریفی مقدم دبیرکل خانه پرستار است.
*آقای شریفی مقدم! همزمان با شیوع کرونا در کشور، بسیاری از مدیران دولتی بر ضرورت ارتقا و بهبود وضعیت معیشتی و شغلی پرستاران تاکید داشتند؛ بویژه پس از بیانات مقام معظم رهبری، این موضوع تبدیل به یک مطالبه مهم شد. آیا امروز پرستاران از شرایط شغلی خود رضایت دارند؟
شیوع کرونا در کشور آزمونی برای جامعه پرستاری کشور بود که طی آن، پرستاران سنگ تمام گذاشتند و به‌رغم تمام مشکلات و کمبودها، جان‌فشانی کردند؛ به طوری که بیش از 150 شهید مدافع سلامت در میان پرستاران داشتیم و البته حدود 8 هزار نفر از پرستاران نیز دچار مشکلات ناشی از کرونا شدند و نتوانستند به کار برگردند. اکنون که شرایط خاص کرونایی به پایان رسیده، آثار روحی و روانی ناشی از آن در پرستاران باقی مانده است. به هرحال کرونا یک بیماری نوظهور و پیچیده بود که پرستاران را به طور مستقیم با مرگ مواجه می‌کرد، به طوری که گویا آنها وارد یک میدان مین شده بودند و هر لحظه امکان داشت به خاطر تعامل نزدیک با بیماران، مبتلا به کرونا شوند.
پرستاران در دوران شیوع کرونا در صدرِ اعتماد عمومی قرار داشتند و شاهد اعتماد و امید مردم به این قشر شریف و تلاشگر بودیم. با اینحال مسئولان دولتی در آن سال‌ها انواع و اقسام وعده‌ها را برای رفاه حال و بهبود شرایط شغلی جامعه پرستاری مطرح کردند که از جمله آنها می‌توان به ارتقا و تغییر وضعیت استخدامی پرستارانی اشاره داشت که در ایام کرونا برای عبور از آن بحران، فعالیت داشتند. اما در عمل اتفاق خاصی نیفتاد و آخرین برنامه و آزمون استخدامی که توسط وزارت بهداشت اجرایی شد در بهمن 1399 بوده است؛ یعنی در سال‌های 1400، 1401 و امسال هیچ استخدام رسمی نداشتیم. این درحالی است که تعدادی از پرستاران بازنشسته شدند و حتی جای خالی آنها پر نشده است.
*حقوق و مزایای شغل پرستاری به صورت قرارداد شرکتی چه قدر است و آیا این شرایط برای پرستاران جذابیت دارد؟
یکی از مدیران بیمارستانی تهران به من اعلام کرد که قصد به‌کارگیری 500 پرستار شرکتی را دارد اما هیچ پرستاری برای این کار اعلام آمادگی نمی‌کند! من به او پاسخ دادم طبیعی است که پرستاران علاقه‌ای به حقوق ناچیز 10 میلیونی تومانی، آن‌هم بابت فعالیت در اورژانس فلان بیمارستان بزرگ تهران ندارند. این شرایط تقریبا در تمام کشور وجود دارد و اکثر بیمارستان‌ها و مراکز درمانی به دنبال استفاده از پرستاران شرکتی در ازای پرداخت حقوق 10 میلیون تومانی هستند که البته با پاسخ منفی پرستاران مواجه می‌شوند و این حقوق جذابیتی برای کسی ندارد.
واقعیت این است که پرستارانِ شرکتی، هر کار دیگری به جز پرستاری انجام دهند و حتی اگر سر کار نروند، سود بیشتری در مقایسه با این میزان حقوق خواهند داشت! اما برخی مدیران و تصمیم‌گیران انتظار دارند که پرستار با حقوق اندک وارد خط مقدم نظام سلامت کشور شود.
*این شرایط نامناسب قطعا تبعاتی را برای نظام سلامت کشور به همراه دارد. به نظر شما مهمترین تبعات و آثار منفی در چنین شرایطی چیست؟
بخش قابل توجهی از پرستارانی که هم‌اکنون در مراکز درمانی اشتغال به کار دارند، در حال تغییر شغل هستند و این یک خسارت بزرگ به نظام سلامت و درمان کشور محسوب می‌شود که باید هرچه سریعتر برای آن چاره‌اندیشی کرد. علاوه بر این باید مساله مهاجرت تعدادی از پرستاران را هم درنظر داشت و با اتخاذ تدابیر صحیح، این معضل را کنترل کرد. چراکه حقوق 3هزار دلاری می‌تواند انگیزه‌ای برای خداحافظی برخی پرستاران با حقوق 200دلاری باشد.
همه این عوامل باعث شده که پرستاری به عنوان شغلی پرخطر، سخت و بدون جذابیت مطرح باشد. متاسفانه مقامات مسئول و دست‌اندرکار نیز اقدام موثری برای بهبود شرایط انجام نمی‌دهند.
*در یکی دو سال گذشته اخبار متعددی درباره قطع همکاری بیمارستان‌ها و مراکز درمانی با پرستاران منتشر شد. آیا آماری از این پرستاران در دست دارید؟
مدیران وزارت بهداشت همزمان با آغاز شیوع کرونا، تصور می‌کردند که این بیماری ظرف سه ماه از بین می‌رود و ریشه‌کن می‌شود بنابراین در استخدام پرستار تعلل کردند و هزاران پرستار را در قالب قراردادهای سه ماهه به کار گرفتند و در طول سال‌های شیوع کرونا، این قراردادهای سه‌ماهه تمدید می‌شد. تا جایی که با کمرنگ شدن کرونا، قراردادهای این پرستاران نیز تمدید نشد.
*آیا امکان ارائه آمار تقریبی در این زمینه را دارید؟
تقریبا 27 الی 28هزار پرستار که در انتظار شرایط بهتر پس از دوران کرونا بودند، همان موقعیت شغلی قبلی را نیز از دست دادند و بیکار شدند.
*در حال حاضر چه تعداد پرستار در نظام سلامت کمبود داریم و این کمبود چه تبعاتی به دنبال دارد؟
در بسیاری از کشورهای جهان به ازای هر هزار نفر جمعیت، 9 یا 10 پرستار فعالیت دارند. به طور متوسط می‌توان گفت در دنیا به ازای هر هزار نفر جمعیت، 5 تا 6 پرستار مشغول به خدمت هستند اما طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، کمترین حد قابل پذیرش در این زمینه، فعالیت 3 پرستار به ازای هر هزار نفر جمعیت است. در کشور ما بر اساس آمار سال 2018، تقریبا 1.6 پرستار به ازای هر هزار نفر فعالیت دارند؛ یعنی نصفِ همان شرایط حداقلی که توسط سازمان بهداشت جهانی اعلام شده است.
البته یک نوع آمار هم بر اساس «تناسب تعداد پرستار به تخت‌های بیمارستانی» وجود دارد که وزارت بهداشت معمولا این مدل محاسبه را ملاک قرار می‌دهد. در این مدل باید به ازای هر تخت بیمارستانی، 1.8 پرستار فعالیت داشته باشند. یعنی در یک بیمارستان هزار تخت‌خوابی به حضور 1800 پرستار نیاز داریم اما آمار واقعی در کشور ما به طور متوسط، یک پرستار به ازای هر تخت است. بنابراین حدود 100 هزار پرستار در سراسر کشور کمبود داریم.
کمبود پرستار به طور مستقیم با جان و سلامت مردم ارتباط دارد؛ امروز کمبود پرسنل فقط مطالبه پرستاران نیست بلکه مطالبه عموم مردم است؛ چون مردم در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی انتظار دریافت خدمات مناسب و ایمن پرستاری دارند اما کمبود پرستار مانع از تحقق این انتظار می‌شود. طبیعتا وقتی استخدام رسمی پرستاران متوقف شود و حقوق کار شرکتی برای پرستاران جذابیتی نداشته باشد، کیفیت خدمات در مراکز درمانی و بیمارستان‌ها مطابق با انتظارات بیماران و مراجعه‌کنندگان نیست. با اینحال اقدام موثری از سوی وزارت بهداشت و سازمان نظام پرستاری برای بهبود شرایط شغلی پرستاران انجام نشده است.
**جوان آنلاین همچنین درباره موضوعات مهم دیگری با دبیرکل خانه پرستار گفت‌وگو داشته است که به زودی منتشر می‌شود. علاوه بر این، تلاش خبرنگار ما برای مصاحبه با محمد میرزابیگی رئیس سازمان نظام پرستاری به منظور انعکاس همه ابعاد موضوع و انتشار نظرات طرفین، ادامه دارد.
