بازدیدها: 367
نمایندگان جامعه پرستاری میگویند برای کاهش آمار مرگ و میر مبتلایان به کرونا و جلوگیری از فرسودگی کادر درمان، باید جذب پرستاران جدید در اولویت نظام سلامت قرار بگیرد
شکی نیست که اگر نیروهای پرستاری از خودگذشتگی نمیکردند و با عشق به خدمت به میدان نمیآمدند، قطعا آمار مرگ و میر بر اثر کرونا افزایش پیدا میکرد.
این روزها اغلب جامعه پرستاری در خط مقدم مبارزه با کرونا قرار دارند و در شیفتهای طولانی مدت به بیماران مبتلا به کرونا خدمت میکنند. برخی از آنها نیز در همین مسیر خدمت، شهید شدهاند و طیف زیادی از پرستاران نیز پس از ابتلا به کرونا، بهبود یافتهاند. بر اساس آمارهای رسمی، حدود دو سوم توان نیروهای پرستاری کشور صرف مقابله با کرونا شده است. خیلی از این پرستاران، جانشان را کف دستشان گذاشتهاند و با علم به اینکه احتمال دارد به کرونا مبتلا شوند، خدمت به بیماران را متوقف نکردهاند.
در عین حال نمایندگان جامعه پرستاری تاکید دارند که در بسیاری از مراکز درمانی با کمبود نیروی پرستار مواجه هستیم و برخی پرستاران، همزمان به جای چند پرستار خدمت میکنند. آنها میگویند این وضعیت نمیتواند چندان ادامه داشته باشد، زیرا تداوم این شرایط حاد به خستگی و فرسودگی بیش از حد کادر پرستاری منجر میشود.
برخی از نمایندگان جامعه پرستاری معتقدند که اولویت فعلی نظام سلامت برای مقابله با کرونا باید جذب پرستاران جدید باشد تا هم از فرسودگی کادر درمان جلوگیری شود و هم آمار مرگ و میر بیماران مبتلا به کرونا کاهش پیدا کند.
در صورت جذب نشدن پرستاران جدید، آمار فوتیهای کرونا بالا میرود
نمایندگان جامعه پرستاری از وضعیت فعلی پرستاران در بحران کرونا انتقاد دارند و معتقدند دولت از آنها حمایت چندانی به عمل نیاورده است. آنها بر جذب فوری پرستاران جدید برای مهار بحران کرونا، تاکید ویژه دارند.
محمد شریفی قدم، دبیرکل خانه پرستار در گفتگو با سپید نیز به وضعیت فعلی بحران کرونا اشاره میکند و میگوید: «برای مهار کرونا، سه ضلع مهم شامل دولت، مردم و کادر بهداشتی و درمانی داریم. این سه ضلع باید با یکدیگر هماهنگ باشد و در این بین، دولت بیشترین نقش را دارد که باید از مردم و کادر درمان، حمایت کند. در بسیاری از استانها و بخصوص استانهای جنوبی که وضعیت کرونا بسیار حاد است، تقاضای نیروی پرستار دارند. متاسفانه الان وضعیت خوبی در بحث کرونا نداریم. همه تختهای مراقبتهای ویژه، پر است و دولت هم به نظر میرسد که محدودیتهای کرونایی را رها کرده است و حمایت چندانی هم از مردم و کادر بهداشت و درمان ندارد. دولت در اقناع افکار عمومی هم موفق عمل نکرده است و مثلا طبق آمارها حدود ۹۰ درصد مردم تهران، پروتکلهای بهداشتی را رعایت نمیکنند.»
او در ادامه از ضرورت جذب پرستاران در بحران کرونا سخن میگوید و یادآور میشود: «به دلیل اینکه بیماری کرونا، درمان دارویی و جراحی ندارد، بنابراین کادر پزشک هم کمترین مداخله را در درمان این بیماران دارد. بیشتر بحث مقابله با کرونا، بحث مراقبت از بیمار است که بیشترین بار بر عهده پرستاران است. تا قبل از کرونا هم با کمبود شدید پرستار مواجه بودیم؛ طوری که نسبت پرستار به جمعیت در ایران، نصف حداقل استانداردهای جهانی است. با بحران کرونا، نیاز به خدمات پرستاری تشدید شد. یک بیمار مبتلا به کرونا، نیاز به خدمات ۲۴ ساعته مراقبت پرستاری دارد، در حالی که یک بیمار که جراحی انجام داده است، نیاز به چهار ساعت مراقبت پرستاری دارد. در کشورهای توسعه یافته برای مهار بحران کرونا، بیشترین تمرکز را روی جذب کادر پرستار قرار دادهاند و آمار فوتیهایشان به شدت کاهش پیدا کرده است، اما چنین حساسیتی در کشور ما وجود ندارد و آمار مرگها بر اثر کرونا بالا میرود. در نظر بگیرید اگر حتی سالانه ۱۰ هزار پرستار جدید جذب شود، فقط وضعیت موجود حفظ میشود که این کار را هم انجام ندادند.»
او تاکید میکند: «متاسفانه در کشور ما برای جبران کمبود پرستار در دوران کرونا به جذب پرستاران ۸۹ روزه اقدام کردند که مصداق عینی استثمار جامعه پرستاری است. این پرستاران با قرارداد شرکتی، نه بیمه هستند، نه مرخصی دارند و با کمترین حقوق، جذب شدهاند. در این راستا حدود سه هزار پرستار را استخدام کردند که بعد از سه ماه نیز تقریبا همه را اخراج کردند. این کار علاوه بر اینکه اخلاقی نیست، نشان میدهد که دولت برای مهار کرونا نیز برنامهریزی بلندمدت ندارد. با وجود آنکه حدود ۵۰ هزار پرستار بیکار داریم و در بحران کرونا، نیاز جدی به آنها داریم، اما برنامهریزی علمی و بلندمدتی برای جذب آنها وجود ندارد.»
شریفی مقدم خاطرنشان میکند: «با توجه به طولانی شدن بحران کرونا، کادر پرستاری ما خسته و فرسوده شدهاند. حدود ۹ هزار پرستار هم خودشان به کرونا مبتلا شدهاند. الان هر پرستار نیز به جای چند نیرو کار میکند. محصول این فشار کاری، این خواهد بود که خطای پزشکی بالا میرود. پرستار تا حدی توان دارد. اگر فشار به جامعه پرستاری افزایش پیدا کند و نیروهای تازه نفس جذب نشوند، آمار مرگ و میر بر اثر کرونا هم بالا میرود. متاسفانه وقتی پرستاران از این کمبودها شکایت میکنند، جواب منطقی به آنها نمیدهند و گاهی اعتراضات آنان را سرکوب میکنند.»
او تصریح میکند: «در دوران بحران کرونا فقط در مقام کلام از پرستاران به عنوان قهرمانان سلامت یاد کردند، اما در مقام عمل شاهد هستیم که وضعیت پرستاران به نسبت چند ماه قبل، بسیار بدتر شده است. یک مشکل جدی دیگر این است که شاهد تضاد منافع در حوزه پرستاری هستیم. یعنی یک سری مسئولان دولتی در حوزه پرستاری داریم که خودشان اعضای هیات مدیره شرکتهایی هستند که پرستار شرکتی را جذب میکنند. همچنین نادیده گرفتن حقوق پرستاران باعث شده است که آنها نسبت به وعده وعیدهای دولتی نیز بیاعتماد شوند و به عنوان آخرین راهکار به تجمعهای اعتراضی دست بزنند. در همین چند ماه اخیر نیز شاهد چندین تجمع اعتراضی در نقاط مختلف کشور بودیم. درمجموع، اگر در مقام عمل از پرستاران حمایت نشود، مدیریت بحران کرونا امکان پذیر نخواهد بود.»
جذب پرستاران جدید باید جدی گرفته شود
برخی از نمایندگان جامعه پرستاری تاکید دارند که جذب پرستاران جدید باید در اولویت برنامههای مقابله با کرونا باشد تا هم نیروهای فعلی پرستار دچار فرسودگی نشوند و هم آمار مرگ و میر بر اثر کرونا، افزایش پیدا نکند.
محمد میرزابیگی، رئیس کل سازمان نظام پرستاری با اشاره به همین ضرورت میگوید: «در حال حاضر اولویت ما در کنترل بحران کرونا و جلوگیری از مرگ و میر، جذب پرستاران جدید است.»
او همچنین در رابطه با استخدام پرستاران جدید و معوقه پرستاران قبلی نیز عنوان میکند: «در حال حاضر با سه بحران از طرف نظام سلامت مواجه هستیم که بخصوص در این دوران بحران کرونا، مردم را تهدید میکند. اولین بحران، کمبود نیروی انسانی است که تاثیر مستقیم بر روند این بیماری دارد. بنابراین از دولت میخواهیم تا به این بحران با سرعت رسیدگی کند و نیروی تازه نفس استخدام کنند تا از مرگ و میر و تلفات بیشتر، هرچه سریعتر جلوگیری شود.»
میرزابیگی به آسیبهای کمبود پرستار برای مقابله با بحران کرونا نیز اشاره میکند و میگوید: «در اکثر استانهای کشور نسبت پرستار به تخت ۰٫۴ الی ۰٫۵ در ۲۴ ساعت است. واضح و مبرهن است که رسیدگی لازم و کافی که باید باشد نیست و ضرر آن به طور مستقیم به مردم وارد میشود. دومین بحران نیز خود شیوع کرونا است که بسیار سریع، دامنگیر شد و با توجه به آماده نبودن زیرساختها به خصوص در زمینه نیروی انسانی با مشکل مواجه شدیم.»
او ادامه میدهد: «سومین بحران، قولهای بی عمل مسئولان در رابطه با معوقههای پرستاران و وعدههای داده شده است. در حال حاضر در کشورهایی مثل ایتالیا و اسپانیا که همزمان با ما با ویروس کرونا مواجه شدهاند، عدد مرگ و میر تک رقمی است و علت این اتفاق وجود نیروی انسانی کافی است، اما در کشور ما پرستاران با وجود کرونا بسیار خسته هستند.»
رئیس کل سازمان نظام پرستاری در خصوص تعرفهگذاری حقوق پرستاران هم یادآور میشود: «علت اصلی به تعویق افتادن تعرفهگذاری، دولت است که هیچ اقدامی در رابطه با تعرفهگذاری و استخدام نیروی جدید انجام نمیدهد. در حال حاضر در بحران کرونا جذب نیروهای جدید در اولویت است و تعرفهگذاری در اولویت بعدی قرار میگیرد. همچنین از مردم نیز درخواست داریم که با رعایت پروتکلهای بهداشتی و استفاده از ماسک از شیوع بیشتر این بیماری جلوگیری کنند.»
برنامههای وزارت بهداشت برای تامین پرستاران در خط مقدم کرونا
وزارت بهداشت، کمبود پرستار در کشور را کتمان نمیکند، اما در عین حال تاکید دارد که از همه ظرفیتهای قانونی استفاده میکند تا در مقابله با بحران کرونا با مشکل کمبود پرستار، روبرو نباشیم.
مریم حضرتی، معاون پرستاری وزارت بهداشت نیز با اشاره به کمبود پرستار در ایران، یادآور میشود: «میانگین نسبت پرستار به تخت بیمارستانی اکنون در کشور ۱.۰۲ است که البته با سطح استاندارد فاصله داریم و امیدواریم در پنج سال آینده بتوانیم به سطح استاندارد لازم برسیم. سطح استاندارد نسبت کل گروه پرستاری به تخت که شامل، پرستار، بهیار، پرستار اتاق عمل، هوشبری، کمک بهیار است ۲.۳ نفر به ازای هر تخت بیمارستانی است. در دنیا اکنون نسبت پرستار به جمعیت سنجیده میشود، زیرا نقش پرستاران را فقط در بیمارستان نمیدانند و به نقش پرستاران در جامعه توجه میشود.»
وی با اشاره به فعالیت پرستاران در اپیدمی کرونا نیز خاطرنشان میکند: «پرستاران در کشور یک خانواده ۲۰۰ هزار نفری هستند. در این اپیدمی بیش از ۶۵ درصد پرستاران کشور در بیمارستانهای مرجع کرونا در تماس مستقیم با بیماران کرونا قرار داشتند و از بیماران در بخش تریاژ، بستری و آیسییوها مراقبت کردند و بهبودی که اکنون حاصل شده، نتیجه زحمات پرستاران و همه تیم سلامت است.»
او یادآور میشود: «در چند ماه گذشته حدود ۴۵۰۰ پرستار در بیمارستانهای دولتی استخدام شدند. البته آزمون استخدامی آبان برگزار شد، اما با شروع اپیدمی کرونا این افراد بدون بروکراسی و تشریفات اداری و گزینش به تدریج جذب و بکارگیری شدند و بعد از اپیدمی کرونا نیز مراحل اداری استخدام این پرستاران طی میشود. مجوزی نیز برای استخدام سه هزار پرستار دیگر هم گرفته شده است که امیدواریم سازمان برنامه و بودجه هر چه زودتر اعتبار آن را تخصیص دهد تا بتوانیم در ماههای آینده این پرستاران را هم استخدام کنیم. در این راستا، دو هزار و ۲۸۴ مجوز قراردادی هم برای جذب پرستار گرفته شد. همچنین به دانشگاههای علوم پزشکی ابلاغ شد که پرستارانی که در معرض خطر هستند، مثلا آسم دارند، بیماری قلبی یا تنفسی یا ضعف ایمنی دارند یا باردار هستند، در بخشهای کووید ۱۹ بکارگیری نشوند.»
حضرتی درباره اولویت استخدامی پرستاران فعال در اپیدمی کرونا نیز میگوید: «از نظر وزارت بهداشت پرستاران شرکتی، پیمانی و رسمی از نظر شرح وظایف هیچ فرقی ندارند. همان کاری که پرستار شرکتی یا قراردادی انجام میدهد همان کار را پرستار پیمانی و رسمی هم انجام میدهد. اینکه در جاهایی با این پرستاران قرارداد ۸۹ روزه بسته شده و استخدام نشدهاند باید بررسی شود. اگر دانشگاههای علوم پزشکی نیاز داشته باشند و ظرفیت استخدامی داشته باشند، این پرستاران استخدام میشوند. البته دانشگاهها شاید نتوانند همه پرستاران با قرارداد ۸۹ روزه را استخدام کنند، زیرا این موضوع در حیطه فعالیتهای معاونت توسعه وزارت بهداشت و دانشگاههای علوم پزشکی است.»
او خاطرنشان میکند: «از ابتدای اپیدمی کرونا حدود هزار و ۷۳ نفر از پرستاران اعم از هیات علمی، دانشجویان پرستاری تحصیلات تکمیلی و پرستاران بازنشسته و آزاد به صورت داوطلبانه و رایگان برای مراقبت از بیماران کووید ۱۹ و ارائه خدمات مشاورهای و آموزش در بیمارستانهای مرجع کرونا مشغول به خدمت رسانی شدند. ۶۷۳ نفر از پرستاران داوطلب نیز به سامانه ۴۰۳۰ معرفی شدند که برای مشاوره رایگان یا تخصصی در این سامانه مشغول به کار شدند. تعدادی از پرستاران نیز برای خدمت رسانی به مراکز غیر بیمارستانی مثل آسایشگاههای سالمندان برای پیشگیری از ابتلا به کووید ۱۹ اعزام شدند.»
اگرچه وزارت بهداشت اعلام کرده است که برای تامین پرستاران در مقابله با بحران کرونا از همه ظرفیتهای موجود استفاده خواهد کرد، اما نمایندگان جامعه پرستاری میگویند فرآیند تامین نیروی پرستاری در دوران کرونا نباید به شکل قرادادهای ۸۹ روزه باشد. پرستاری که احساس کند امنیت شغلی ندارد و بعد از بحران کرونا دوباره به جمع بیکاران خواهد پیوست، این اتفاق هم در روحیه پرستاران خط مقدم کرونا تاثیر منفی میگذارد و هم در کاهش کیفیت ارائه خدمت به بیماران، تاثیر مستقیم خواهد گذاشت.
امین جلالوند